“Je moet kunnen plassen als je wilt en het ophouden als je niet wilt”, vindt onderzoeker Petra de Graaf. Toch is dat precies wat patiënten met een vernauwde plasbuis vaak niet kunnen. Het euvel kan operatief worden verholpen, maar dat is met de huidige methode niet zonder problemen. Daarom zoekt Petra een effectievere behandeling: met cellen uit het eigen lichaam.

Behalve mannen met een vernauwde plasbuis zijn er jongens bij wie de plasbuis niet tot aan de top van de penis loopt. Daardoor kunnen ze onder andere niet goed plassen. Beide aandoeningen zijn operatief te verhelpen. Soms is dan extra weefsel nodig. Daarvoor wordt nu vaak huid of wangslijmvlies gebruikt. Het grootste nadeel van deze oplossing is echter dat alleen de plasbuis wordt hersteld, niet het daaromheen liggende zwellichaam. Daardoor kan opnieuw een vernauwing of verwijding van de plasbuis ontstaan.

Vaatbed

Petra wil daarom weefsel gaan nabouwen dat veel meer dan huid en wangslijmvlies lijkt op het weefsel van de plasbuis en het zwellichaam. Daarvoor heeft ze gezond weefsel nodig, omdat ze eerst moet bestuderen hoe de cellen daarvan zich gedragen en georganiseerd zijn. Dat weefsel krijgt ze uit de transgenderkliniek van het VUmc: van jongens die als vrouw door het leven willen gaan.

Ze heeft ontdekt hoe de verschillende lagen van het zwellichaam eruit zien en hoe de bloedvaten georganiseerd zijn. Dicht bij de plasbuis liggen veel bloedvaatjes. Samen vormen ze het vaatbed, dat plasbuis- en zwellichaamcellen van voeding voorziet en afvalstoffen afvoert. Dat vaatbed probeert ze nu na te maken door bloedvatcellen in een gel te laten groeien. Zijn er daarvan voldoende, dan voegt ze er zwellichaam- en plasbuiscellen aan toe. Zo ontstaat nieuw weefsel dat vrijwel identiek is aan het normale weefsel van en rond de plasbuis.

Stamcellen

Op dit moment gebruikt Petra dus cellen die al zijn uitgegroeid tot bloedvat-, zwellichaam-  en plasbuiscellen. In een volgend stadium gaat ze onderzoeken hoe stamcellen uit het vetweefsel zich kunnen ontwikkelen tot een van deze drie celtypen. Bij een plasbuisoperatie zou dan weefsel gebruikt kunnen worden dat gegroeid is uit een heel klein beetje vetweefsel van de patiënt. Het duurt echter een aantal weken om dit weefsel te kweken. Daarom is het Petra’s ideaal materiaal te ontwikkelen dat in het lichaam wordt ingebracht en daar stamcellen vangt die een nieuwe plasbuis kunnen maken.

Petra is van oorsprong scheikundige en het is altijd haar fascinatie geweest om met dat vak mensen beter te maken. Toen ze aan dit onderzoek begon, wist ze niet hoe groot het taboe rond plasproblemen is, terwijl deze klachten het leven van een patiënt enorm beïnvloeden. “Dat taboe te doorbreken geeft mij een extra drive.”

Verder lezen?

Lees meer over vernauwing van de plasbuis op umcutrecht.nl